Szczepionka na raka szyjki macicy jest zalecana dla dziewcząt i chłopców w wieku 9 lat i starszych, a programy szczepień HPV najczęściej obejmują nastolatki. Od 2 września dwuwalentna szczepionka Cervarix przeciwko HPV jest darmowa dla wszystkich dzieci w wieku od 9 do 18 lat. Dzieci spoza programu (tj. w wieku 9–11 i 14–17 lat) mogą być zaszczepione bezpłatnie, jeśli lekarz wystawi e-receptę na dwuwalentną szczepionkę Cervarix.
W takim przypadku rodzic wypełnia e-receptę w aptece, umawia dziecko na szczepienie bezpośrednio w przychodni POZ i przynosi szczepionkę.
| Informacje o szczepionce na raka szyjki macicy | Dane szczegółowe |
|---|---|
| Zalecenia wiekowe | Dziewczęta i chłopcy od 9. roku życia, młodzież |
| Najlepszy wiek na szczepienie | 12-13 lat |
| Skuteczność szczepionki | >90% w zapobieganiu uporczywym infekcjom HPV, stanom przedrakowym szyjki macicy, pochwy i sromu, kłykcinom |
| Bezpieczeństwo szczepionki | Bezpieczna i dobrze tolerowana, minimalne skutki uboczne |
| Program szczepień | Darmowy program dla dzieci w wieku 9-18 lat |
Program szczepień przeciwko HPV został wprowadzony przez Ministerstwo Zdrowia, aby chronić dzieci przed przyszłymi infekcjami wirusem HPV, który jest główną przyczyną raka szyjki macicy. W krajach, gdzie programy szczepień HPV są stosowane od lat, zaobserwowano ponad 90% skuteczność w zapobieganiu infekcjom HPV, stanom przedrakowym szyjki macicy, pochwy i sromu oraz kłykcinom u kobiet, a także stanom przedrakowym prącia, odbytu i kłykcinom u mężczyzn.
Szczepienia przeciwko HPV są rekomendowane dla:
- dziewcząt i chłopców od 9. roku życia,
- osób do 26. roku życia, które nie były wcześniej szczepione,
- osób w wieku 27-45 lat, które mogą skorzystać ze szczepienia.
Najwyższą skuteczność szczepionki obserwuje się u dziewcząt i kobiet, które nie były zakażone HPV przed szczepieniem. Najwyższą skuteczność szczepionki obserwuje się w grupie młodych nastolatek przed inicjacją seksualną. Nie określono, czy istnieje potrzeba podania dawki przypominającej. Przypuszczalnie poziom ochronnych przeciwciał może utrzymywać się przez kilka dekad.
Działanie i Bezpieczeństwo Szczepionki HPV
Mechanizm działania szczepionek HPV opiera się na indukcji odpowiedzi immunologicznej humoralnej (opartej na przeciwciałach). Bezpieczeństwo i immunogenność szczepionek zostały potwierdzone w szerokiej grupie wiekowej, nawet u 55-latków. Najwyższą skuteczność szczepionek, sięgającą >90%, obserwowano u kobiet bez markerów serologicznych (przeciwciała) i molekularnych (negatywny wynik testu HR HPV) infekcji.
W szerokiej analizie kohort obejmujących zarówno osoby aktualnie, jak i wcześniej zakażone, a także bez markerów serologicznych i molekularnych infekcji, skuteczność była znacznie niższa. U kobiet z pozytywnym wynikiem testu na obecność materiału genetycznego wirusa (test HR HPV) w momencie szczepienia nie wykazano terapeutycznego efektu szczepionek na wykryty genotyp HPV (szczepionka nie modyfikuje przebiegu ani nie leczy obecnej infekcji), ale wykazano ich skuteczność w zapobieganiu zakażeniom innymi genotypami HPV, których antygeny są zawarte w składzie szczepionki.
Istnieją również dane wskazujące na niższe ryzyko nawrotu zmian śródnabłonkowych szyjki macicy po leczeniu u zaszczepionych kobiet. Koszt-efektywność szczepień zależy od wielu czynników i różni się w zależności od kraju, ale generalnie z punktu widzenia zdrowia publicznego szczepienia nie są „opłacalne” u osób powyżej 25. roku życia, podczas gdy w przypadku pacjentów, którzy pokrywają koszt szczepienia z własnych funduszy, stosunek kosztów do korzyści jest mniej istotny. W mojej codziennej praktyce klinicznej spotykam się z pytaniami od dojrzałych pacjentów o zasadność szczepienia przeciwko HPV.
Doświadczenia z Innych Krajów
Doświadczenia z krajów, gdzie programy szczepień przeciwko HPV są stosowane od lat, wskazują na skuteczność powyżej 90% w zapobieganiu uporczywym infekcjom HPV, stanom przedrakowym szyjki macicy, pochwy i sromu oraz kłykcinom u kobiet, a także stanom przedrakowym prącia, odbytu i kłykcinom u mężczyzn.
Szczepionki HPV są bezpieczne i dobrze tolerowane. Do nielicznych skutków ubocznych należą ból w miejscu wstrzyknięcia, zaczerwienienie, obrzęk, zmęczenie, ból głowy i mięśni. Bezpieczeństwo szczepionek HPV jest ściśle monitorowane od 2006 roku, kiedy wprowadzono pierwszą szczepionkę.
Na całym świecie podano kilkaset milionów dawek szczepionek HPV. Silne dowody naukowe potwierdzają bardzo dobry profil bezpieczeństwa szczepionek HPV. Jest tak dużo badań, że można powiedzieć, iż szczepionki HPV należą do najdokładniej przebadanych szczepionek pod względem bezpieczeństwa.
