Transformacja oświatowa w Polsce nabiera niezwykle dynamicznego charakteru, który jeszcze kilka lat temu był nie do pomyślenia. Przez wiele lat uczniowie siedzieli w ławkach, przestrzegając niezwykle rygorystycznych procedur, które rzadko pozwalały na eksperymenty, pracę zespołową czy nowatorskie myślenie. Dzięki zmianom systemowym i strategicznym inwestycjom, polskie szkoły są dziś miejscami, w których uczniowie, oprócz wiedzy, zdobywają kluczowe umiejętności społeczne i technologiczne.
Jednym z szczególnie kreatywnych projektów jest program „Laboratoria Przyszłości”. Uczniowie mogli uczyć się przez działanie dzięki wyposażeniu ponad 15 000 szkół podstawowych w drukarki 3D, roboty, kamery, sprzęt lutowniczy i gogle wirtualnej rzeczywistości. Dzięki tej inwestycji o wartości 1,2 miliarda złotych 3,2 miliona dzieci i młodzieży może teraz praktycznie rozwijać swoje umiejętności. Rozprzestrzeniająca się po całej Polsce, tego typu reforma oświatowa jest zjawiskiem niezwykłym i niezwykłym.
Kluczowe Inicjatywy i Programy Szkoły Przyszłości w Polsce
| Obszar Innowacji | Opis |
|---|---|
| Laboratoria Przyszłości | Największy program inwestycyjny MEiN, obejmuje wyposażenie szkół w drukarki 3D, mikrokontrolery, VR i inne. |
| Mobilne Laboratoria Przyszłości | Edukatorzy w busach prowadzą zajęcia z młodzieżą w całej Polsce, łącząc naukę z zabawą. |
| Liga Robotów | Ogólnopolski turniej robotyczny dla uczniów klas 4–8, rozwijający kompetencje przyszłości. |
| Aktywna Tablica | Program wsparcia cyfrowej infrastruktury edukacyjnej poprzez zakup tabletów, mikrofonów, kamer. |
| Strefy Odkrywania, Wyobraźni i Aktywności (SOWA) | Lokalne centra nauki promujące naukę przez eksperymentowanie w duchu CNK. |
| Przedmiot Biznes i Zarządzanie | Nowy przedmiot szkolny rozwijający kompetencje ekonomiczne i przedsiębiorczość uczniów. |
| Kształcenie zawodowe | Rozbudowa szkół branżowych i techników, współpraca z pracodawcami, prognozy zapotrzebowania. |
| Branżowe Centra Umiejętności | Sieć 120 instytucji kształcących specjalistów w kluczowych sektorach przemysłu. |
Równie ważne są Mobilne Laboratoria Przyszłości, które odwiedzają małe miejscowości w całym kraju. Ich celem jest ścisła współpraca z dziećmi i nauczycielami, promowanie korzystania z nowoczesnych narzędzi i, co najważniejsze, nauczanie poprzez zabawę. Uczniowie, którzy wcześniej nie mieli dostępu do nowych narzędzi technologicznych, uznali ten format za szczególnie atrakcyjny i skuteczny w podtrzymywaniu ich zainteresowania.
Szczególną dynamikę zyskała Liga Robotów, ogólnopolski turniej przyciągający młodych programistów i projektantów. Program, w którym uczniowie projektują i programują roboty do wykonywania określonych zadań, przyciągnął ponad 700 drużyn. Nauka technologii to tylko jeden z aspektów; inne umiejętności, które są kluczowe w dorosłym życiu zawodowym, to ćwiczenie cierpliwości, pracy zespołowej i prezentacji.
Kolejnym etapem cyfrowej transformacji szkół jest program Active Board. Zaowocował on dostarczeniem zestawów komputerowych do około 20 000 szkół, co znacznie podniosło jakość nauczania. Szkoły mogły zakupić tablety graficzne, kamery, mikrofony i słuchawki dzięki dofinansowaniu w wysokości 336 milionów złotych, co było szczególnie pomocne w czasie pandemii.
Jednocześnie tworzona jest sieć regionalnych centrów edukacyjnych – zwanych „centrami edukacyjnymi”. Strefy Odkryć, Wyobraźni i Aktywności, czyli SOWA (ang. Discovery, Imagination, and Activity Zones). Zachęcają one do eksperymentowania i samodzielnego zdobywania wiedzy, czerpiąc inspirację z Centrum Nauki Kopernik. Są one łatwo dostępne i niezwykle inspirujące, a można je znaleźć w bibliotekach, domach kultury i muzeach. Do końca 2023 roku powinny zostać uruchomione 32 z tych stref, a planowane jest ich utworzenie do 100. Ich liczba stale rośnie.
Uczniowie szkół średnich będą mogli zdawać egzaminy końcowe z nowego przedmiotu – Biznes i Zarządzanie – począwszy od 2027 roku, w ramach rozwoju nowoczesnych kompetencji. Młodzi ludzie będą mogli rozwijać w ramach tego kursu przedsiębiorczość, pomysłowość i świadomość mechanizmów ekonomicznych – umiejętności, które często stanowią barierę w dorosłym życiu.
Równie ważne są działania na rzecz promowania kształcenia zawodowego. Reforma z 2019 roku nadal obowiązuje, kładąc nacisk na współpracę pracodawców i szkół. Szkoły mogą precyzyjnie dostosowywać swoje programy nauczania do rynku pracy, prognozując zapotrzebowanie na konkretne zawody. Instytucje oferujące szkolenia w ważnych gospodarczo dziedzinach, takich jak gospodarka odpadami, energia odnawialna i mechatronika, otrzymują coraz większe wsparcie.
Niezwykle ambitnym przedsięwzięciem są Centra Umiejętności Przemysłowych (Branże Skills Centers), które stanowią łączniki między przemysłem, środowiskiem akademickim i szkołami. Pierwsze 20 centrów ma powstać do końca 2023 roku, a do końca 2024 roku ma powstać aż 120. Całkowity budżet programu wynosi 1,4 miliarda złotych. Centra te mają na celu kształcenie specjalistów, którzy nie tylko znajdą pracę, ale także pomogą ją tworzyć w takich branżach jak motoryzacja, automatyka, energia odnawialna, logistyka i przetwórstwo spożywcze.
Polskie szkoły chętnie przyjmują zmiany, o czym świadczy ta szeroko zakrojona reforma edukacji. Wdrażają strategie, które są zarówno aktualne, jak i przyszłościowe, zamiast powielać przestarzałe. Polskie rozwiązania są coraz częściej doceniane i badane za granicą, a nacisk na praktykę, technologię, pracę zespołową i innowacyjność jest zgodny ze światowymi trendami edukacyjnymi.
Nauczyciele są jednak ważnym ogniwem w tym cyklu, więc nie chodzi tylko o sprzęt czy oprogramowanie. Mogą oni przekształcić klasę w tętniące życiem centrum idei i działań, jeśli zostaną metodycznie przeszkoleni i odpowiednio wspierani. Choć często pomijani, ich pozycja okazuje się niezwykle ważna.
Polska ma potencjał, aby stać się liderem współczesnej edukacji, jeśli obecne tempo rozwoju i inwestycji zostanie utrzymane. Szkoła, w której dzieci uczą się poprzez eksperymenty, gry i projekty, ewoluuje od utopii do prawdziwego modelu przyszłości.
